Αυξήθηκε το Ανώτατο Όριο Οφειλής για τους Υποψήφιους Συνταξιούχους;
Ο Παραλογισμός Της Αδυναμίας των Οφειλετών Υποψηφίων Συνταξιούχων να Συμψηφίσουν Οφειλές με Αναδρομικές Συντάξεις
Με το Νόμο 4798/2021 επήλθαν αλλαγές σε σημαντικές νομικές διατάξεις περί του δικαίου της κοινωνικής ασφάλισης. Μία από τις σημαντικότερες αλλαγές είναι η νέα ρύθμιση σχετικά με το ανώτατο όριο οφειλών υποψηφίων συνταξιούχων, δηλαδή σχετικά με το όριο του ύψους της οφειλής, που μπορεί κανείς να διατηρεί στο ασφαλιστικό του ταμείο χωρίς αυτό να του απαγορεύει τη συνταξιοδότηση.
Προηγούμενο Νομικό Καθεστώς
Μέχρι πρότινος η αντιμετώπιση των ασφαλισμένων από το κάθε ενταχθέν στον ΕΦΚΑ ασφαλιστικό ταμείο ήταν διαφορετική και δεν υπήρχε ενιαία αντιμετώπιση των ασφαλισμένων από τις υπηρεσίες του ΕΦΚΑ. Αυτό πρακτικά είχε τις εξής συνέπειες: Μπορούσε κανείς να συνταξιοδοτηθεί από τον τέως ΟΑΕΕ με μία οφειλή 18.000 ευρώ, αλλά ένας ασφαλισμένος του ΕΤΑΑ-ΤΣΑΥ δεν μπορούσε να συνταξιοδοτηθεί εάν είχε μία οφειλή του ίδιου ακριβώς ύψους προς το ασφαλιστικό του ταμείο. Διότι με τις διατάξεις του άρθρου 61 του ν. 3863/2010, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 21 του ν. 4337/2015, προβλεπόταν ότι στους υποψήφιους συνταξιούχους του φορέα που είχαν οφειλές από ασφαλιστικές εισφορές παρεχόταν η δυνατότητα συνταξιοδότησης, εφόσον το οφειλόμενο ποσό από ασφαλιστικές εισφορές και αναγνωρίσεις δεν ήταν μεγαλύτερο από το 30πλάσιο των κατωτάτων ορίων συνταξιοδότησης λόγω γήρατος, όπως ίσχυε κάθε φορά, το οποίο προσαυξανόμενο με τα πρόσθετα τέλη δεν ήταν μεγαλύτερο του ποσού των 20.000€ για τον τ.ΟΑΕΕ και 15.000€ για το τ. ΕΤΑΑ. Όμως, τα ανωτέρω όρια δεν αναφέρονταν σε συνολική οφειλή, αλλά υπήρχε ειδική πρόβλεψη για όριο οφειλής κεφαλαίου και όριο οφειλής προσαυξήσεων, που προστιθέμενα έδιναν το συνολικό ποσό των 20.000 και 15.000 ευρώ αντίστοιχα.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Έτσι, λοιπόν, ασφαλισμένος του τέως ΟΑΕΕ με οφειλή 18.000 ευρώ, εκ των οποίων 17.000 ευρώ κεφάλαιο και 1.000 προσαυξήσεις δεν εδικαιούτο να συνταξιοδοτηθεί, διότι παρά το γεγονός ότι η οφειλή του δεν ξεπερνούσε το συνολικό όριο των 20.000 ευρώ, εντούτοις το οφειλόμενο κεφάλαιο ήταν μεγαλύτερο από το 30πλάσιο των κατωτάτων ορίων συνταξιοδότησης λόγω γήρατος του συγκεκριμένου ταμείου. Τη στρέβλωση αυτή διόρθωσε ο Νόμος 4798/2021 και στο σημείο αυτό μπορούμε να δούμε για ποιους ασφαλισμένους πραγματικά αυξήθηκε το ανώτατο όριο οφειλών υποψηφίου συνταξιούχου.
Τι Αλλάζει με το Νέο Νόμο 4798/2021;
Σύμφωνα λοιπόν με το άρθρο 259 του Νόμου 4798/2021 προβλέπεται ότι «2. Η σύνταξη καταβάλλεται, εφόσον το συνολικά οφειλόμενο από τον ασφαλισμένο ποσό προς τον e-ΕΦΚΑ από κάθε είδους ασφαλιστικές εισφορές, οφειλές από αναγνώριση πλασματικού χρόνου ασφάλισης, πρόσθετα τέλη και λοιπές επιβαρύνσεις δεν είναι μεγαλύτερο των είκοσι χιλιάδων (20.000) ευρώ, με την επιφύλαξη του επόμενου εδαφίου.
Ειδικά ως προς τις οφειλές που προκύπτουν μόνο από υπαγωγή στην ασφάλιση του πρώην Ο.Γ.Α., η σύνταξη καταβάλλεται, εφόσον το οφειλόμενο από τον ασφαλισμένο ποσό δεν ξεπερνά το ποσό των έξι χιλιάδων (6.000) ευρώ.
Σε περίπτωση οφειλής σε περισσότερους από έναν ενταχθέντες στον e-ΕΦΚΑ φορείς που εμπλέκονται στη συνταξιοδότηση, η σύνταξη καταβάλλεται εφόσον το συνολικά οφειλόμενο ποσό δεν είναι μεγαλύτερο των είκοσι χιλιάδων (20.000) ευρώ και σωρευτικά εφόσον τυχόν οφειλές στον πρώην ΟΓΑ δεν ξεπερνούν το ποσό των έξι χιλιάδων (6.000) ευρώ.
Εφόσον το οφειλόμενο ποσό είναι μεγαλύτερο των είκοσι χιλιάδων (20.000) ευρώ ή των έξι χιλιάδων (6.000) ευρώ για τον πρώην Ο.Γ.Α., ο οφειλέτης υποχρεούται να καταβάλει εφάπαξ το υπερβάλλον ποσό, ενώ, ως προς το υπόλοιπο ποσό, ισχύουν όσα προβλέπονται στην παρ. 3.
Εφόσον το υπερβάλλον ποσό των είκοσι χιλιάδων (20.000) ευρώ ή έξι χιλιάδων (6.000) ευρώ στον πρώην Ο.Γ.Α. δεν εξοφληθεί εντός διμήνου από τη γνωστοποίηση της οφειλής, η σύνταξη αρχίζει να καταβάλλεται από την πρώτη μέρα του επόμενου μήνα της εξόφλησης αυτού.»
Σύμφωνα με τα ανωτέρω το όριο οφειλών αυξήθηκε για τους ασφαλισμένους του τέως ΟΓΑ από το ποσό των 4.000 ευρώ στο ποσό των 6.000 ευρώ. Επίσης, το όριο οφειλών αυξήθηκε για τους ασφαλισμένους του ΕΤΑΑ (ΤΑΝ, ΤΣΜΕΔΕ, ΤΣΑΥ). Το όριο οφειλών, το οποίο οι ασφαλισμένοι του τέως ΟΑΕΕ δεν πρέπει να υπερβούν, ώστε να μην απολέσουν το δικαίωμα συνταξιοδότησης, αυξήθηκε για τους περισσότερους αλλά όχι για όλους. Συγκεκριμένα, το προγενέστερο νομικό καθεστώς προέβλεπε ανώτατο όριο οφειλόμενου κεφαλαίου και ανώτατο όριο οφειλομένων προσαυξήσεων, συμποσούμενα στο ανώτατο όριο οφειλών ποσού 20.000 ευρώ. Με την κατάργηση του διπλού ανωτάτου ορίου οφειλών και την εγκαθίδρυση ενιαίου κοινού ανωτάτου ορίου οφειλών για ασφαλισμένους του τέως ΟΑΕΕ επωφελούνται όσοι ξεπερνούσαν στο παρελθόν ένα από τα όρια σε οφειλόμενες προσαυξήσεις ή οφειλόμενο κεφάλαιο, ενώ το άθροισμα οφειλών υπολειπόταν του συνόλου των 20.000 ευρώ.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Ασφαλισμένος του τέως ΟΑΕΕ με οφειλή 16.000 ευρώ, εκ των οποίων 15.000 ευρώ κεφάλαιο και 1.000 ευρώ προσαυξήσεις ήταν εγκλωβισμένος και χρειαζόταν να καταβάλει περίπου 800,00 ευρώ προκειμένου να περιορίσει την οφειλή κεφαλαίου. Μεγάλο πρόβλημα προέκυπτε συχνά κατά τον επιμερισμό της υποχρέωσης εκ του καταβληθέντος ποσού, αφού μία καταβολή 800 ευρώ δεν ήταν βέβαιο ότι θα απομειώσει εξ’ ολοκλήρου το οφειλόμενο κεφάλαιο και ότι δεν θα επιμεριστεί μεταξύ κεφαλαίου και προσαυξήσεων. Συχνά, η μείωση της οφειλής προϋπέθετε την αναλογική μείωση κεφαλαίου και προσαυξήσεων με αποτέλεσμα να απαιτείται η καταβολή ενός σημαντικού ποσού υπέρ προσαυξήσεων χωρίς να έχει σημειωθεί υπέρβαση του συγκεκριμένου ορίου. Με το ενιαίο όριο οφειλών ανεξαρτήτως επιμερισμού της οφειλής σε κεφάλαιο και προσαυξήσεις, πολλοί ασφαλισμένοι απεγκλωβίζονται, ενώ επιλύθηκαν πρακτικές και γραφειοκρατικές δυσλειτουργίες.
Παράλογος Εγκλωβισμός Οφειλετών - Υποψηφίων Συνταξιούχων Που δικαιούνται Αναδρομικές Συντάξεις
Η ανωτέρω νομοθετική μεταβολή μπορεί να απεγκλώβισε πολλούς ασφαλισμένους, όμως δεν έλυσε έναν απίστευτο παραλογισμό του ασφαλιστικού συστήματος. Η καθυστέρηση διεκπεραίωσης των συνταξιοδοτικών φακέλων επιφυλάσσει σε ασφαλισμένους τη δυσάρεστη έκπληξη καθυστερημένης ανακοίνωσης σημαντικών οφειλών τους, τις οποίες οι ασφαλισμένοι δεν είχαν προϋπολογίσει. Όταν οι οφειλές αυτές, -κάποιες φορές ξεχασμένες-, τίθενται εις γνώση των ασφαλισμένων μετά από μήνες αναμονής διεκπεραίωσης του συνταξιοδοτικού τους φακέλου και στην περίπτωση που οι οφειλές αυτές ωθούν το ύψος της συνολικής οφειλής άνω του ανωτάτου ορίου, τότε σε αυτήν την περίπτωση συμβαίνει το εξής ανήκουστο: Δώδεκα, δεκαοκτώ ή και τριάντα μήνες μετά την υποβολή αιτήσεως συνταξιοδότησης ο υποψήφιος συνταξιούχος καλείται να καταβάλλει χρηματικά ποσά, για να ρίξει την οφειλή του εντός του ανωτάτου προβλεπόμενου ορίου και πολύ συχνά δεν διαθέτει τα απαιτούμενα ποσά. Ταυτοχρόνως, εάν καταφέρει να αποπληρώσει μέρος της οφειλής του θα δικαιωθεί αναδρομικών συντάξεων πολλών μηνών (ανάλογα με το χρόνο υποβολής της αιτήσεώς του) που υπερκαλύπτουν το ποσό, που αναζητά ο ΕΦΚΑ για να τους χορηγήσει σύνταξη.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Ασφαλισμένος υποβάλλει αίτηση συνταξιοδότησης στον ΕΦΚΑ (τέως ΟΑΕΕ) το 2018 με οφειλή 18.000 ευρώ. Δύο χρόνια μετά ο ΕΦΚΑ ειδοποιεί για οφειλή, που τελικώς είναι 25.000 ευρώ, μαζί με ξεχασμένες παλαιές οφειλές και προσαυξήσεις. Ο ασφαλισμένος καλείται με βάση τις νέες διατάξεις του Νόμου 4798/2021 να καταβάλει 5.000 ευρώ εντός δύο μηνών, άλλως χάνει αναδρομικές συντάξεις άνω των δύο ετών. Συμβαίνει λοιπόν το εξής παράδοξο. Από τη μία ο ΕΦΚΑ καθυστερεί αδικαιολογήτως να ενημερώσει περί του συνόλου της οφειλής και από την άλλη καλεί τον ασφαλισμένο να βρει ένα σημαντικό χρηματικό ποσό, για να του αναγνωρίσει το δικαίωμα σύνταξης, πλην όμως, του οφείλει συντάξεις 24 και πλέον μηνών. Δηλαδή, ο ΕΦΚΑ καλεί τους ασφαλισμένους να του δώσουν 5.000 ευρώ που μπορεί να μην διαθέτουν, για να λάβουν πίσω 20.000 ευρώ σε αναδρομικές καθυστερούμενες συντάξεις, αρνούμενος να προβεί σε συμψηφισμούς διευκόλυνσης. Και ναι μεν τέτοιος συμψηφισμός θα σήμαινε μερική κατάργηση του ορίου των 20.000 ευρώ κατά περίπτωση, πλην όμως ο ΕΦΚΑ έχει καθυστερήσει υπαιτίως να ενημερώσει τους ασφαλισμένους περί του τελικού ποσού οφειλής με αποτέλεσμα να μην μπορούν να προγραμματίσουν οικονομικά τις ζωές τους.
Ανάγκη Απεγκλωβισμού των Ασφαλισμένων - Ευκαιρία για Νομοθέτηση με Σκοπό τη Δίκαιη Μεταχείριση Ασφαλισμένου
Η αλήθεια είναι ότι ο ΕΦΚΑ είναι συνηθισμένος να παραβιάζει βασικούς κανόνες σε βάρος των ασφαλισμένων με καθυστερήσεις έκδοσης συντάξεων, με δυσλειτουργίες λογισμικών, με παλινωδίες και ανεφάρμοστες εγκύκλιες οδηγίες, με ουσιαστική κατάργηση προσωρινών συντάξεων που έπρεπε να αποδίδονται εντός 75 ημερών από την υποβολή αιτήματος. Θα ήταν ευχής έργο να δούμε τον ΕΦΚΑ να παραβιάζει κανόνες υπέρ της χρηστής διοίκησης και της δίκαιης μεταχείρισης των ασφαλισμένων αποδίδοντας δια συμψηφισμού συντάξεις ετών σε εγκλωβισμένους υποψήφιους συνταξιούχους, που απειλούνται με απώλεια αναδρομικών συντάξεων λόγω αδυναμίας καταβολής μέρους της οφειλής τους. Με αφορμή, δε, τα μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας του νέου Κορωνοϊού και το νέο εργασιακό νομοσχέδιο παρουσιάζεται ευκαιρία στο Υπουργείο Εργασίας να διορθώσει σφάλματα, που ταλαιπωρούν τους ασφαλισμένους εδώ και δεκαετίες.
