Συντάξεις fastrack και συντάξεις εμπιστοσύνης. Πλεονεκτήματα αλλά και σοβαροί κίνδυνοι
Πρόσφατες Ανεπιτυχείς Προσπάθειες Επιτάχυνσης της Έκδοσης των Συντάξεων.
Το Σεπτέμβριο του 2021 με αρθρογραφία μας αναφερθήκαμε στις νομοθετικές προσπάθειες επιτάχυνσης της διαδικασίας έκδοσης των εκκρεμών και νέων συντάξεων από το Υπουργείο Εργασίας. Προέβημεν σε μία πρώτη αποτίμηση του νέου τότε Νόμου για τη συνεργασία του e-ΕΦΚΑ με ιδιώτες επαγγελματίες,αναφερθήκαμε στη διαδικασία πιστοποίησής τους, στους ελπιδοφόρους στόχους σχετικά με την ταχύτατη διεκπεραίωση νέων κι εκκρεμών συνταξιοδοτικών αιτημάτων. Μιλήσαμε ακόμη και για έκδοση συνταξιοδοτική απόφασης σε 30 ημέρες. (https://www.varelaslaw.gr/nea/74-30)
Πέντε μήνες μετά το Φεβρουάριο του 2022 με νέο άρθρο μας προέβημεν σε μία εκτίμηση και μία πρώτη αξιολόγησητου νέουτότε θεσμικού πλαισίου έκδοσης συνταξιοδοτικών αποφάσεων και αναφερθήκαμε στις πολύ συγκεκριμένες συνταξιοδοτικές υποθέσεις, που πραγματικά επιταχύνθηκαν αλλά και σε αυτές, που ουδόλως επηρεάστηκαν από το νέο αυτό νομοθετικό πλαίσιο του Υπουργείου Εργασίας. (https://www.varelaslaw.gr/nea/75-poies-syntaksiodotikes-ypotheseis-epitaxynontai).
Νόμος 4921/2022. Νέος Νομοθετικό Πλαίσιο για την Έκδοση των Συντάξεων.
Τον Απρίλιο του 2022, με δεδομένο ότι η διαδικασία έκδοσης της πλειονότητας των συντάξεων δεν είχε επιταχυνθείουσιαστικά, εκτός ελαχίστων εξαιρουμένων περιπτώσεων, εξ’ αυτού του λόγου θεσπίστηκε νέο νομικό πλαίσιο, που στοχεύειστην επιτάχυνση της έκδοσης των συντάξεων μέσω της αναβάθμισης, ορθής ενημέρωσης και αξιοποίησης των ηλεκτρονικών συστημάτων του e-ΕΦΚΑ.
Σύμφωνα λοιπόν με το άρθρο 48 του Νόμου 4921/2022 (ΦΕΚ 75Α/18-04-2022) προβλέπεται ότι:
«1. Ο Ηλεκτρονικός Εθνικός Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης (e-Ε.Φ.Κ.Α.) εκδίδει πράξη απονομής κύριας σύνταξης ή απορρίπτει τη σχετική αίτηση, αν δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις για τη απονομή της, εντός προθεσμίας τριών (3) μηνών από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης.
- Μετά από την πάροδο της προθεσμίας της παρ. 1, η πράξη απονομής της σύνταξης εκδίδεται με βάση τα δεδομένα του ασφαλιστικού ιστορικού που τηρούνται στο Πληροφοριακό Σύστημα «ΑΤΛΑΣ», το οποίο είναι προσβάσιμο μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης (ΕΨΠ-gov.gr), ή σε άλλα μηχανογραφικά συστήματα του e-Ε.Φ.Κ.Α., χωρίς να απαιτείται επαλήθευση των δεδομένων αυτών από τον e-Ε.Φ.Κ.Α. πριν από την έκδοση της πράξης. Η αναγνώριση επιπλέον ασφαλιστικού χρόνου, σύμφωνα με την παρ. 4 του άρθρου 17 του ν. 4670/2020(Α΄ 43), περί της αναγνώρισης χρόνου ασφάλισης που δεν έχει ψηφιοποιηθεί ή πιστοποιηθεί ως έγκυρος και δεν αποτελεί δεδομένο του Πληροφοριακού Συστήματος «ΑΤΛΑΣ», γίνεται χωρίς έλεγχο των φυσικών παραστατικών που αποδεικνύουν τον χρόνο αυτό. Ο επιπλέον ασφαλιστικός χρόνος δύναται να θεμελιώνεται και με βεβαιώσεις πιστοποιημένων επαγγελματιών που διαπιστώνουν χρόνο ασφάλισης, σύμφωνα με την υποπερ. α) της περ. β΄ της παρ. 1 του άρθρου 255 του ν. 4798/2021 (Α΄ 68).
- Η διαδικασία της παρ. 2 εφαρμόζεται και σε όλες τις αιτήσεις για απονομή κύριας σύνταξης που έχουν υποβληθεί μέχρι την 31η.3.2022 και είναι εκκρεμείς κατά τη δημοσίευση του παρόντος. Ειδικά για τις αιτήσεις αυτές, δηλώσεις της παρ. 4 του άρθρου 17 του ν. 4670/2020, γίνονται δεκτές, χωρίς να απαιτείται η προσκόμιση των φυσικών παραστατικών που θεμελιώνουν τον επιπλέον ασφαλιστικό χρόνο. Στις περιπτώσεις του προηγούμενου εδαφίου, επί του σώματος της πράξης απονομής σύνταξης συμπεριλαμβάνεται ειδοποίηση στους ασφαλισμένους ότι είναι υποχρεωμένοι να διατηρήσουν, διαθέσιμα για έλεγχο, τα φυσικά παραστατικά που δεν έχουν προσκομίσει στον e-Ε.Φ.Κ.Α., για χρονικό διάστημα δέκα (10) ετών από την έναρξη ισχύος του παρόντος.».
Με βάση λοιπόν τα ανωτέρω προκύπτει ότι η έκδοση συνταξιοδοτικής απόφασης στηρίζεται πλέον στα ηλεκτρονικά ασφαλιστικά στοιχεία, που τηρεί ο e-ΕΦΚΑ σχετικά με τον εκάστοτε ασφαλισμένο. Παλαιές και νέες αιτήσεις συνταξιοδότησης εκδίδονται πλέον με βάση τα ηλεκτρονικά αρχεία του e-ΕΦΚΑ. Τι συμβαίνει όμως εάν τα ηλεκτρονικά αρχεία του e-ΕΦΚΑ δεν είναι ακόμη επαρκώς ενημερωμένα για ένα συντριπτικό ποσοστό των ασφαλισμένων; Σε αυτήν την περίπτωση προβλέπεται ότι η διαδικασία θα στηρίζεται σε όσα ασφαλιστικά στοιχεία έχουν δηλώσει δια των ηλεκτρονικών αιτήσεών τους οι ίδιοι οι ασφαλισμένοι και για το λόγο αυτό χρησιμοποιείται ο όρος «Συντάξεις Εμπιστοσύνης». Οι αιτήσεις συνταξιοδότησης, δηλαδή, που έχουν κατατεθεί μέχρι 31 Μαρτίου 2022 θα στηρίζονται στην ηλεκτρονική δήλωση – αίτηση συνταξιοδότησης, που υποβάλλεται ηλεκτρονικά από τους ίδιους τους ασφαλισμένους και σε όσα ασφαλιστικά δεδομένα έχουν οι ασφαλισμένοι δηλώσει ως αληθή.
Υποψήφιοι Συνταξιούχοι του Δημοσίου
Από τη δήλωση αυτή, όμως, εξαιρούνται εν τοις πράγμασι οι υποψήφιοι συνταξιούχοι του Δημοσίου τομέα, αφού οι τελευταίοι δεν υποβάλλουν ηλεκτρονική αίτηση συνταξιοδότησης και δεν συμμετέχουν στην ενημέρωση του ηλεκτρονικού συστήματος του e-ΕΦΚΑ, παρά μόνο προσκομίζουν στην υπηρεσία τους τα αντίγραφα των παραστατικών, που βεβαιώνουν το χρόνο ασφάλισής τους. Ειδικά για τους τελευταίους προβλέπεται στο άρθρο 51 του Νόμου 4921/2022 ότι «Για πολιτικούς και στρατιωτικούς υπαλλήλους, οι οποίοι συνταξιοδοτούνται με τις διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης κατόπιν προηγούμενης ασφάλισής τους σε τέως ασφαλιστικό φορέα πλην του Δημοσίου, ο χρόνος προηγούμενης απασχόλησής τους που έχει ληφθεί υπόψη για την κατάταξή τους σε μισθολογικά κλιμάκια και έχει αποτυπωθεί στο Δελτίο Ατομικής και Υπηρεσιακής Κατάστασης (Δ.Α.Υ.Κ.) ή στην ηλεκτρονική εφαρμογή e-Δ.Α.Υ.Κ. θεωρείται χρόνος ασφάλισης, χωρίς να απαιτείται περαιτέρω επαλήθευσή του πριν από την έκδοση της πράξης απονομής σύνταξης.». Συνεπώς, οι ασφαλισμένοι του Δημοσίου, που έχουν καταθέσει αίτηση συνταξιοδότησης μέχρι 31 Μαρτίου 2022, δεν είχαν την ευκαιρία να δηλώσουν το χρόνο ασφάλισής τους με ηλεκτρονικές αιτήσεις τους και δεν μετέχουν στην ενημέρωση του ηλεκτρονικού ασφαλιστικού τους ιστορικού, αλλά εναπόκειται στον εκάστοτε αρμόδιο υπάλληλο της υπηρεσίας τους να συμπληρώσει το Δελτίο Ατομικής και Υπηρεσιακής Κατάστασης, το οποίο χρησιμοποιείται ως βάση δεδομένων για την έκδοση της σύνταξης τους.
Πρώτα Συμπεράσματα για τη Νέα Ηλεκτρονική Διαδικασία
Περισσότερους από δύο μήνες μετά την δημοσίευση στο ΦΕΚ της νέας Νομοθεσίας, παρατηρούμε ότι η νέα διαδικασία των συντάξεων έχει πράγματι ως αποτέλεσμα την επιτάχυνση της έκδοσης των συντάξεων, πλην όμως, δεν λείπουν σοβαρά σφάλματα κατά την απονομή των συντάξεων, ειδικά σε περιπτώσεις συντάξεων με εφαρμογή των διατάξεων της διαδοχικής ασφάλισης. Συγκεκριμένα, παρατηρείται σε ορισμένες περιπτώσεις εσφαλμένος υπολογισμός του συνολικού χρόνου ασφάλισης σε περιπτώσεις διαδοχικής ασφάλισης, ήτοι εκδίδονται αποφάσεις, δια των οποίων χορηγείται σύνταξη σημαντικά μειωμένη σε σχέση με το νόμιμο ποσό σύνταξης.Παρατηρείται επίσης χορήγηση μειωμένης αντί πλήρους σύνταξης χωρίς όμως να έχει υποβληθεί τέτοιο αίτημα.Παρατηρείται έκδοση συνταξιοδοτικών αποφάσεων προτού ολοκληρωθεί η διαδικασία αναγνώρισης πλασματικού χρόνου ασφάλισης, με αποτέλεσμα ο συνολικός χρόνος ασφάλισης να είναι περιορισμένος κι εσφαλμένος. Παρατηρείται, όμως, και μία πρωτόγνωρη επιτάχυνση της διαδικασίας έκδοσης των συντάξεων, που μέχρι πρότινος δεν ήταν δυνατόν να πιστέψει κανείς ότι μπορεί να επιτευχθεί.
Ανάγκη Θέσπισης Διαδικασίας Ταχείας Διόρθωσης Αποφάσεων
Μέχρι σήμερα τα σφάλματα στις συνταξιοδοτικές αποφάσεις δεν είναι λίγα, ελπίζουμε, όμως, ότι πρόκειται για μεμονωμένα περιστατικά και ότι οι εσφαλμένες αποφάσεις θα διορθωθούν τάχιστα από τις αρμόδιες υπηρεσίες του e-ΕΦΚΑ. Είναι βέβαιο ότι η χρήση ηλεκτρονικών εφαρμογών επιταχύνει δραστικά την έκδοση των συντάξεων, αφού μπορούν ήδη να εκδίδονται περισσότερες από 30.000 συνταξιοδοτικές αποφάσεις κάθε μήνα. Είναι, όμως, κρίσιμο να προβλεφθεί μία επίσης ταχύτατη, ίσως ηλεκτρονική, διαδικασία διόρθωσης των εσφαλμένων ηλεκτρονικών συνταξιοδοτικών αποφάσεων. Διαφορετικά, εάν υπάρξει μαζική έκδοση εσφαλμένων αποφάσεων, κινδυνεύουμε να περάσουμε από ένα καθεστώς πολυετούς αναμονής για την έκδοση της σύνταξης, σε ένα καθεστώς πολυετούς αναμονής για την έκδοση της εκάστοτε διορθωτικής πράξης.
